Rozmowy z członkami rodziny o przodkach

O tym jak ważne są rozmowy z członkami rodziny, prędzej czy później przekonuje się każdy, kto zacznie interesować się historią swoich przodków. Z jednej strony rozmowa taka - szczególnie ze starszym pokoleniem - może być wartościowa i uzupełnić posiadaną już wiedzę, a z drugiej strony ułatwić rozpoczęcie samych poszukiwań.

Często jest tak, że to babcie, dziadkowie, ciocie czy wujkowie posiadają wiedzę i informacje, których nie znajdziemy w dokumentach. Osoby takie mogą być też jedynymi, którzy pomogą nam np. w identyfikacji zdjęć rodzinnych - tak jak miało to miejsce w przypadku przeprowadzonych przeze mnie poszukiwań genealogicznych rodziny Weiss/Weihs.

Moje doświadczenie

• Pierwsze doświadczenia w rozmowach o historii zacząłem zbierać w 2008 roku. Obecnie posiadam na swoim koncie ponad 530 rozmów z około 340 osobami (jeśli chodzi o badania nad historią moich rodzinnych stron) oraz ponad 80 rozmów z ponad 65 osobami (genealogia moich przodków).
• W 2010 r. miałem przyjemność podpatrzeć, jak w profesjonalny sposób prowadzić takie rozmowy. Fundacja Ortus, w której wtedy pracowałem nawiązała współpracę z Ośrodkiem KARTA z Warszawy, którego pracownicy przyjechali do Chrzelic (woj. Opolskie) i przeprowadzali rozmowy z mieszkańcami tej miejscowości (łącznie 12 osób w wieku od 66 do 87 lat). W jednej z takich rozmów mogłem uczestniczyć. Po zakończeniu projektu odsłuchiwałem i sporządzałem szczegółowe stenogramy z wszystkich nagrań wraz z dokumentacją.
• W 2012 r. byłem koordynatorem projektu „Multimedialna Kronika Opolszczyzny”, w ramach którego, przy współpracy z Instytutem Historii Uniwersytetu Opolskiego, nadzorowałem prace studentów tegoż instytutu. Tematyka projektu obejmowała m.in.: historię administracji w powiecie krapkowickim, kwestie świadczeń socjalnych dla wdów śląskich, żeglugę odrzańską, okres II wojny światowej, czy też relacje autochtonów z ludnością napływową.
• W 2013 r. koordynowałem drugą edycję tego samego projektu. Tematami przewodnimi były: Armia Krajowa, Kresy Wschodnie, deportacje ludności polskiej na Śląsk, przesiedlenia po II wojnie światowej oraz ewangeliccy mieszkańcy okolic Byczyny.
• W tym samym roku uczestniczyłem w jednodniowym warsztacie pn. „Digitalizacja historii mówionej”, który prowadzony był w Opolu przez członków Ośrodka KARTA.

Zdobyta wtedy wiedza i zdobywane przez kolejne lata doświadczenie, procentują do dziś. Praktyka pokazuje, że rozmowy z członkami rodziny często przybliżają nas szybciej do rozwikłania jakiejś zagadki, niż przeglądanie dokumentów, archiwaliów, ksiąg kościelnych itd. Pamiętam sytuację z pewnych poszukiwań genealogicznych, w których kilka godzin spędziłem na szukaniu informacji o przodku urodzonym na początku XIX wieku. W odstępie kilku miesięcy w tej samej wiosce urodziło się dwoje dzieci o imieniu Andreas (Andrzej) i nazwisku Hayduk i nie miałem pewności, który z nich należy do poszukiwanej gałęzi rodziny. Sporo czasu zajęła mi odpowiedź na to pytanie. Kilka tygodni później okazało się, że ktoś z członków rodziny jest w posiadaniu tablicy przodków (niem. Ahnentafel), w której znajdowały się poszukiwane przeze mnie informacje. To zdarzenie umocniło moje myślenie o tym, jak ważne są tego typu rozmowy z żyjącymi jeszcze świadkami historii.

Przygotowanie do rozmowy i jej efekty

Do każdej rozmowy przygotowuję się indywidualnie i skupiam się na konkretnych tematach, które są ważne z punktu widzenia poszukiwań genealogicznych. Jeśli rozmówca na to pozwoli, to rozmowa jest nagrywana. Dzięki temu nie muszę sporządzać na szybko notatek i w 100% mogę się skupić na tym, o czym opowiada rozmówca. Dodam też, że takie nagranie z rozmowy może okazać się cenną pamiątką dla członków rodziny. Już wiele razy przekonałem się o tym, że jestem jedyną osobą, która porusza tego typu tematy u osób trzecich.

Efektem końcowym każdej przeprowadzonej rozmowy jest obszerna dokumentacja, w której opisuję poruszone tematy. W przypadku rozmów nagrywanych, sporządzam też "czasówkę", w której odnotowuję o czym w danym czasie rozmawialiśmy.

Zapoznaj się z przykładowymi notatkami z rozmów

• pobierz.